تعریف گلبولهای قرمز متراکم و موارد مصرف آن

توصیف :
گلبول قرمز متراکم  پس از جداسازی ml250 ـ۲۰۰ پلاسما از خون کامل تهیه می شود؛ و در دمای ….  و در محلولهای مختلف نگهدارنده و ضد انعقادی نگهداری می شود.

• پلاکت یا گرانولوسیت موجود در کیسه های حاوی گلبول قرمز متراکم دارای عملکرد نیستند. گلبولهای قرمز و خون کامل، ظرفیت حمل اکسیژن مشابهی دارند، زیرا تعداد گلبولهای قرمز در هر دو یکسان می باشد.
• این محلولها انواع و مقادیر مختلفی از عوامل نگهدارنده (مانند بافر، دکستروز، آدنین و مانیتول) را شامل هستند. در نتیجه گلبولهای قرمز مدت نگهداری و هماتوکریت متفاوتی دارند.
• گلبولهای قرمزی که در محلولهای نگهدارنده، نگهداری می شوند، هماتوکریت ۶۰ ـ ۵۲% و مدت نگهداری ۴۲ روزه دارند؛ در حالیکه گلبولهای قرمزی که در CPDA-1 نگهداری می شوند، هماتوکریت ۸۰ ـ ۷۰% و مدت نگهداری ۳۵ روزه دارند.
• گلبولهای قرمزی که در CPD نگهداری می شوند، هماتوکریتی مشابه گلبول قرمز نگهداری شده در CPDA-1 دارند ولی مدت نگهداری ۲۱ روزه دارند. میزان بقاء گلبولهای قرمز آلوژن تزریق شده با بقاء گلبولهای قرمز اتولوگ تفاوتی ندارد. در حالت عادی، روزانه کمتر از ۱% از تعداد گلبولهای قرمز تزریق شده، تخریب می گردد؛ ولی در موقعیت های بالینی خاصی مانند کمخونی همولیتیک (با مکانیسم خارجی)، آنمی آپلاستیک، تب، خونریزی و هیپراسپلنیسم، بقاء گلبولهای قرمز تزریق شده، کاهش می یابد.

 
موارد مصرف :

• گلبولهای قرمز برای درمان کم خونی در بیمارانی مورد استفاده قرار می گیرد که حجم خون طبیعی دارند و تنها نیاز به افزایش ظرفیت حمل اکسیژن و حجم گلبولهای قرمز دارند (مانند مبتلایان به کم خونی مزمن ناشی از نارسایی کلیوی یا بدخیمی).
• یکی از راههای درمان کم خونی در مبتلایان به نارسایی کلیه، تزریق خون است که البته، به علت خطرات ناشی از آن، پس از درمان با اریتروپوئتین ریکامبینانت و عدم کفایت آن، صورت می گیرد.

میزان خون تجویز شده برای هر بیمار، بستگی به وضعیت بالینی بیمار دارد؛ نه رسیدن به هموگلوبین یا هماتوکریتی که از قبل برای بیمار تعیین شده است.

• گلبولهای قرمز متراکم برای بیمارانی که نیازی به افزایش حجم در گردش ندارند و یا نمی توانند افزایش حجم در گردش خون را تحمل کنند (مانند مبتلایان به کم خونی توأم با نارسایی قلبی) نسبت به خون کامل کاملاً ارجحیت دارد. با وجودیکه هموگلوبین به میزان g/dl 5/12 تا g/dl16باعث افزایش بقاء در مبتلایان به نارسایی حاد تنفسی و شوک سپتیک می گردد، در اکثر بیمارانی که جریان خون مغزی و عملکرد قلبی، ریوی، کلیوی و کبدی طبیعی دارند، هموگلوبین به میزان ۷g/dl تا ۸g/dl کافی خواهد بود.
• در اعمال جراحی اورژانس که نیاز به تزریق خون سریع و ماسیو وجود دارد، با توجه به زمان موجود، ممکن است خونی که به صورت نسبی تحت کراس مچ قرار گرفته و یا اصلاً کراس مچ نشده است، تجویز گردد.
• بسیاری از متخصصان بیهوشی، تمایل به مصرف کریستالوئید در خونریزی تا حد ۱۰%، آلبومین در خونریزی در حد ۱۰ تا ۲۰ درصد و تزریق خون تنها در خونریزی بیش از ۲۰% دارند.
• امروزه حجم خونریزی در بیمارانی که تحت بای پس قلبی عروقی قرار می گیرند، نسبتاً اندک و معادل ۱ تا ۶ واحد است که این میزان خونریزی با تزریق گلبول قرمز، جایگزین می گردد و از آنجایی که گلبولهای قرمز حین بای پس دچار صدمه می شوند، بهتر است که از گلبولهای قرمز تازه جهت تزریق استفاده گردد.

موارد منع مصرف و احتیاط :

• خطرات تزریق گلبول قرمز فشرده مشابه خطرات تزریق خون کامل است. افزایش حجم در گردش خون پس از تزریق مقادیر زیاد گلبول قرمز نیز ممکن است رخ دهد.

میزان و نحوه تجویز :

• در یک فرد بالغ با حجم خون طبیعی، تزریق یک واحد گلبول قرمز، هموگلوبین را g/dl 1و هماتوکریت را حدود ۳% افزایش می دهد. در مبتلایان به اسپلنومگالی، تزریق میزان مشخصی خون، افزایش اندکی در غلظت هموگلوبین ایجاد می کند. در فرد مبتلا به اسپلنومگالی که طحال حدود ۵cm زیر لبه دنده لمس می شود، پس از تزریق یک واحد خون، غلظت هموگلوبین ۱۶/۰-۶/۰ افزایش می یابد.
• متعاقب تزریق گلبول قرمز متراکم در فرد مبتلا به کمخونی مزمن، به علت افزایش حجم گلبول قرمز، تولید اریتروپوئتین سرکوب شده و در نتیجه تولید گلبول قرمز و شمارش لکوسیتی در فرد گیرنده کاهش می یابد. به همین علت فرد مبتلا به کمخونی مزمن، از تزریق گلبول قرمز، منفعت کمتری می برد و افزایش سطح گلبول قرمز به مدت کمتری به طول خواهد انجامید.
• گلبولهای قرمز باید از طریق فیلتر تجویز گردند.
• هماتوکریت بالای گلبول قرمز حاوی CPD یا CPDA-1 باعث افزایش غلظت خون تزریق شده و در نتیجه کاهش سرعت تزریق می گردد. برای کاهش غلظت خون می توان ۱۰۰-۵۰ سی سی محلول ایزوتونیک نرمال سالین (۹/۰%) به کیسه خون اضافه نمود؛ ولی این عمل بیمار را در خطر افزایش حجم در گردش قرار می دهد. هماتوکریت کمتر موجود در گلبول قرمز متراکم حاوی AS باعث افزایش سرعت تزریق در این محصول می گردد.
• هیچ محلولی (به جز سالین ایزوتونیک) و هیچ دارویی نباید به گلبولهای قرمز اضافه گردد.