روش آزمایش کراتینین خون

آزمایش کراتینین خون یک آزمایش ساده است که در آن کمی نمونه ی خون از شما می گیرند. در بیشتر موارد، از ورید داخل آرنج برای گرفتن نمونه خون استفاده می شود.
هنگامی که سوزن وارد می شود، ممکن است یک خراشیدگی کمی احساس کنید، اما خود تست دردناک نیست. آزمایش کراتینین خون یک روش کم خطر است. با این حال، برخی از خطرات جزئی وجود دارد که عبارتند از:

• غش کردن به دلیل دیدن خون
• سرگیجه
• درد یا قرمزی در محل ورود سوزن
• کبودی
• درد
• عفونت

هنگامی که خون کافی کشیده می شود، نمونه برای تجزیه و تحلیل به یک آزمایشگاه ارسال و نتیجه ی آزمایش چند روز بعد آماده می شود.

 تفسیر آزمایش کراتینین خون

کراتینین به صورت میلی گرم در دسی لیتر خون (mg / dL) اندازه گیری می شود. افرادی که بیشتر عضلانی اند، دارای سطوح بالاتر کراتینین هستند. نتایج ممکن است بسته به سن و جنس نیز متفاوت باشد.
با این حال، به طور کلی، سطح کراتینین طبیعی در مردان ۰٫۷ تا ۱٫۳ و در زنان ۰٫۶ تا ۱٫۱ میلی گرم در دسی لیتر است. سطح کراتینین بالا در خون نشان می دهد که کلیه ها به درستی عمل نمی کنند.

بالا بودن کراتینین خون

سطوح کراتینین سرم شما ممکن است به دلایلی کمی بالا یا بالاتر از حد طبیعی باشد این دلایل عبارتند از:

• انسداد در سیستم ادراری
• رژیم پر پروتئین
• کمبود آب
• مشکلات کلیوی، مانند آسیب به کلیه یا عفونت
• کاهش جریان خون به کلیه ها به علت شوک، نارسایی احتقانی قلب یا عوارض دیابت

پایین بودن کراتین خون نشانه چیست؟

به ندرت پیش می آید سطح کراتینین پایین باشد، اما این می تواند نتیجه ی شرایط خاصی که موجب کاهش حجم عضلانی می شود، باشد و معمولا نگران کننده نیست.
مهم است به محدوده های طبیعی آزمایشگاه ها ی مختلف توجه داشته باشید چون ممکن است واحدهای نمونه گیری آنها متفاوت باشند.
شما باید همیشه نتایج آزمایشتان را برای بررسی جزئیات بیشتر به دکتر نشان دهید. و اگر به تست بیشتر و یا درمان نیاز داشته باشید، پزشک به شما اطلاع می دهد.
 

تست کراتینین (Creatinine Test)
نام های دیگر : Creat ، کراتینین خون (Blood Creatinine)، کراتینین سرم (Serum Creatinine)، کراتینین ادرار (Urine Creatinine)
نام رسمی : Creatinine
 
تست کراتینین خون (Creatinine Blood Test) :
این تست سطح کراتینین را در خون بررسی می کند. تست کراتینین غالباً همراه با تست BUN (نیتروژن اوره ی خون) به عنوان بخشی از پنل متابولیک پایه (BMP) و پنل متابولیک جامع (CMP) درخواست می شود.
کراتینین ماده ی دفعی است که از شکستن کراتین (creatine) تشکیل می شود. کراتین در عضلات یافت می شود. سطح کراتینین در خون اطلاعاتی را در مورد عملکرد کلیه ها به ما می دهد. کراتینین یکی از موادی است که به صورت نرمال توسط کلیه ها از جریان خون فیلتر می شود. تقریباً تمامی کراتینین توسط کلیه ها از جریان خون فیلتر شده و به ادرار سرازیر می شوند پس سطح کراتینین خون شاخص خوبی برای بررسی عملکرد کلیه ها می باشد.
کلیه ها شامل دو ارگان لوبیایی شکلی (bean-shaped) هستند که در پایین قفسه سینه در طرف های چپ و راست پشت انسان قرار دارند. داخل آن ها حدود یک میلیون واحد کوچک فیلترکننده ی خون به نام نفرون (nephron) وجود دارد. در هر نفرون، خون به صورت مداوم در دسته های میکروسکوپیک رگ های خونی، فیلتر می شود که به این شبکه های مویرگی گلومرول (glomerulus) می گویند. گلومرول اجازه ی عبور آب و مولکول های کوچک را می دهد ولی از خروج گلبول های قرمز و مولکول های بزرگتر جلوگیری می کند. به هر گلومرول یک لوله ی کوچک (Tubule) متصل است که وظیفه ی جمع آوری مایعات و مولکول هایی که از گلومرول عبور کرده اند و سپس بازجذب (جذب دوباره) شده اند را دارد. بقیه ی مواد زائد باقی مانده، ادرار را تشکیل می دهند.
اگر نتایج تست های کراتینین و BUN غیر طبیعی باشند و یا شخص دچار یک بیماری زمینه ای باشد که بر کلیه ها نیز اثر می گذارد مثل دیابت و فشار خون بالا، در این حالت می توان از تست های کراتینین و BUN برای مانیتورینگ اختلال عملکرد کلیوی، میزان اثر بخشی و درمان استفاده کرد. همچنین تست های کراتینین خون و BUN برای ارزیابی عملکرد کلیه ها در زمان انجام سی تی اسکن (CT Scan or Computed tomography) در صورتی که به بیمار داروهایی برای انجام این تست داده شود (بررسی میزان آسیب به کلیه ها) انجام می شود.
نتایج تست کراتینین می تواند کمک کننده ی ارزیابی عملکرد کلیه باشد :

• اندازه گیری کراتینین خون، همراه با در نظر گرفتن سن، وزن و جنس فرد، برای محاسبه ی eGFR (برآورد سرعت فیلتراسیون گلومرولی estimated glomerular filtration rate) به کار می رود که از تست های غربالگری است (برای یافتن مدرکی برای آسیب کلیه اخیر).
• سطوح کراتینین خون و ادرار می تواند برای محاسبه ی کلیرانس کراتینین (creatinine clearance) استفاده شود. این تست میزان مؤثر بودن کلیه ها را برای فیلتر کردن مولکول های کوچک (مثل کراتینین) از خون، می سنجد.

 
کراتینین ادرار می تواند به عنوان یک فاکتور تصحیح، با تست های دیگر ادراری، استفاده شود. غلظت یا رقت ادرار در طول روز متغیر است. چون کراتینین با سرعت نسبتاً ثابتی ساخته و دفع می شود، مقدار کراتینین ادرار معیاری برای مقایسه با مواد دیگر باشد. این سرعت دفع پایدار و نسبتاً ثابت برای ارزیابی نمونه ی ادرار ۲۴ ساعته و نمونه ی ادرار رندوم یا تصادفی مفید می باشد. مثال ها شامل :

• نسبت آلبومین به کراتینین ادرار (ACR یا Urine albumin/creatinine ratio) : این نسبت به صورت دقیق تری مشخص کننده ی میزان آلبومینی است که از کلیه ها به ادرار دفع می شود. این نسبت برای غربالگری افرادی با شرایط مزمن، مانند دیابت و فشار خون بالا (هایپرتنشن) که این افراد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری های کلیوی قرار می دهد، مفید است.
• نسبت پروتئین به کراتینین ادرار (UP/CR یا Urine protein/creatinine ratio) : این نسبت برای مانیتورینگ افرادی که مبتلا به بیماری یا آسیب کلیوی هستند، و یا داروهایی مصرف می کنند که بر عملکرد کلیه ها تأثیر می گذارد، استفاده می شود.

 
چه زمانی این تست درخواست می شود ؟
تست کراتینین به صورت روتین می تواند به عنوان بخشی از پنل متابولیک پایه یا جامع، برای بررسی سلامت فرد درخواست داده شود. زمانی که فرد بیمار است و یا پزشک معالج مشکوک به درست کار نکردن کلیه ها می شود، این تست درخواست داده می شود. برخی از علائم و نشانه های اختلال عملکرد کلیوی در زیر آمده است :

• خستگی، عدم تمرکز، بی اشتهایی و مشکلات خواب
• ورم و پف (Edema) به خصوص در اطراف چشم ها، صورت، مچ دست، شکم، ران و مچ پا
• ادراری که کف آلود، خونی و یا قهوه ای رنگ باشد
• کاهش در مقدار ادرار
• مشکل در دفع ادرار مثل احساس سوزش و وجود ترشحات غیر نرمال در هنگام دفع ادرار و یا تغییر در دوره های زمانی دفع ادرار بخصوص در شب ها
• درد در ناحیه پهلوها، پشت، بالای شکم و زیر دنده ها و در اطراف محل کلیه ها
• فشار خون بالا

در فواصل منظم برای افراد مبتلا به اختلالات کلیوی و یا افرادی که دارای یک بیماری تأثیر گذارنده بر عملکرد کلیه ها هستند، تست کراتینین خون می تواند همراه با تست BUN و تست آلبومین ادرار درخواست داده شود. همچنین تست های کراتینین خون و BUN برای ارزیابی عملکرد کلیه ها در زمان انجام سی تی اسکن (CT Scan or Computed tomography) در صورتی که به بیمار داروهایی برای انجام این تست داده شود (بررسی میزان آسیب به کلیه ها) انجام می شود. و نیز قبل و بعد مصرف داروهای خاص و قبل و بعد از انجام دیالیز نیز این دو تست برای بررسی تأثیربخشی درمان، درخواست می شود.
 
نتایج تست به چه معنا هستند ؟
افزایش سطح کراتینین در خون نشان دهنده ی بیماری کلیوی و یا دیگر شرایطی است که بر عملکرد کلیه تأثیر می گذارد. این شرایط شامل :

• آسیب یا تورم رگ های خونی در کلیه (گلومرولونفریت – glomerulonephritis) که می تواند در اثر عفونت و یا بیماری های خودایمنی باشد
• عفونت باکتریایی کلیه (پیلونفریت – pyelonephritis)
• مرگ سلول های لوله های کوچک کلیوی (نکروز توبولار حاد – acute tubular necrosis) که می تواند در اثر داروها و یا سم ها باشد.
• بیماری پروستات، سنگ کلیه و یا علت های دیگری که باعث انسداد دستگاه ادراری شود.
• کاهش جریان خون به کلیه ها که به سبب شوک، کم آبی بدن (دهیدریشن)، نارسایی احتقانی قلب (congestive heart failure)، آترواسکلروزیس (تصلب شریانی – atherosclerosis) و عوارض ناشی از دیابت، ایجاد شده باشد.

 
سطح پایین کراتینین خون خیلی رایج نیست و معمولاً دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. سطح پایین کراتینین می تواند در اثر کاهش توده عضلانی باشد.
 
سطح کراتینین ادرار ۲۴ ساعته به همراه سطح خونی آن به عنوان بخشی از تست کلیرانس کراتینین (creatinine clearance test) بررسی می شود.
نتایج تست های کراتینین تصادفی (random) و Single دارای محدوده ی مرجع استاندارد نمی باشد. نتایج این تست ها معمولاً با سطح مرجع دیگر مواد اندازه گیری شده در ادرار، بررسی می شود. به طور مثال تست آلبومین ادرار و نسبت آلبومین به کراتینین ادرار و تست پروتئین ادرار.
 
نتایج نرمال :
نتایج تست کراتینین بر اساس میلی گرم بر دسی لیتر اندازه گیری می شود (mg/dl). افرادی که دارای توده ی عضلانی بیشتری باشند، سطح کراتینین بالاتری نیز دارند. نتایج تست وابسته به سن و جنس، می تواند متفاوت باشد.
محدوده ی نرمال کراتینین خون در مردان : ۰٫۷ تا ۱٫۳ میلی گرم بر دسی لیتر
محدوده ی نرمال کراتینین خون در زنان : ۰٫۶ تا ۱٫۱ میلی گرم بر دسی لیتر
محدوده ی نرمال کراتینین خون در کودکان : ۰٫۳ تا ۰٫۷ میلی گرم بر دسی لیتر
محدوده ی نرمال کراتینین خون در نوزادان : ۰٫۳ تا ۱٫۲ میلی گرم بر دسی لیتر
 
 
نکته ی دیگری هست که باید بدانم ؟
سطح کراتینین خون می تواند در اثر آسیب عضلانی، به طور موقت افزایش یابد. همچنین سطح کراتینین خون در طی بارداری، به میزان کمی کاهش نشان می دهد. بعضی از داروها می توانند سطح کراتینین را افزایش دهند. پزشک خود را از داروهای مصرفیتان آگاه کنید.
داروهای آمینوگلیکوزیدی مانند جنتامایسن، در بعضی افراد باعث آسیب کلیوی می گردد. اگر از این دسته از داروها استفاده می کنید، پزشک معالجتان می تواند درخواست تست کراتینین خون دهد تا از سلامت کلیه هایتان آگاه شوید.
فاکتورهایی که بر نتایج تست کراتینین مؤثر هستند :

• داروها شامل : فنی توئین، ویتامین C، دیورتیک ها، بعضی از آنتی بیوتیک ها، سایمتیدین (cimetidine) و کینین (quinine)
• انجام ورزش های شدید دو روز قبل از انجام تست
• خوردن زیاد گوشت (۸ اونس – Eight Ounces) در طی ۲۴ ساعت انجام تست

 
سوالات متداول :
سؤال : آیا ورزش بر سطح کراتینین اثر می گذارد ؟
به صورت کلی، ورزش ملایم بر سطح کراتینین تاثیری ندارد. با ادامه ی ورزش و افزایش توده ی عضلانی، سطح کراتینین اندکی افزایش می یابد ولی به سطح غیر طبیعی نمی رسد.
سؤال : چگونه رژیم غذایی بر سطح کراتینین اثر می گذارد ؟
بعضی از مطالعات نشان داده اند که خوردن گوشت پخته شده قبل از انجام تست می تواند باعث افزایش موقت سطح کراتینین گردد. سطح کراتینین در افرادی که دارای رژیم غذایی پر گوشت هستند می تواند بین ۱۰ تا ۳۰ درصد افزایش نشان دهد.
سؤال : برای بازگشت سطح کراتینین به محدوده ی طبیعی چه باید کرد ؟
کراتینین بازتاب عمکرد کلیه و فرایندهایی است که در بدن انسان در حال وقوع است و به طور کلی با تغییر سبک زندگی، رابطه ندارد. اگر شما دارای سطح کراتینین بالا هستید که مربوط به شرایط موقت هست مثل عفونت کلیه، باید برای برطرف کردن عفونت اقدام کنید. اگر افزایش سطح کراتینین مربوط به یک بیماری مزمن زمینه ای است که بر عملکرد کلیه ها تأثیر می گذارد، مانند دیابت، می تواند با کنترل دیابت به نتیجه ی مطلوب رسید.
سؤال : کراتین چیست و در صورت مصرف آن سطح کراتینین افزایش می یابد ؟
کراتین ترکیبی است که در درجه اول در کبد ساخته شده و سپس به عضلات انتقال می یابد، جایی که آن به عنوان منبع انرژی برای فعالیت های عضلانی استفاده می شود. در عضلات برخی از کراتین ها به صورت خود به خود به کراتینین تبدیل می شوند. مقدار کراتین و کراتینین بستگی به توده ی عضلانی دارد پس مردان معمولاً سطح بیشتری نسبت به زنان دارند. امروزه کراتین به عنوان یک مکمل غذایی در دسترس است. در صورت مصرف کراتین، سطح کراتینین خون شما افزایش خواهد یافت (نسبت به کسانی که این مکمل غذایی را مصرف نکرده اند). پزشک معالج خود را در جریان مصرف مکمل های غذایی خود قرار دهید تا تفسیر درستی از نتایج آزمایشات شما داشته باشد.
سؤال : آیا سطح کراتینین با افزایش سن تغییر می کند ؟
سطح کراتینین بستگی به توده ی عضلانی و عملکرد کلیه ها دارد. با افزایش سن، توده ی عضلانی کاهش می یابد ولی عملکرد مؤثر کلیه ها نیز کاهش می یابد. پس چون هر دو فاکتور کاهش می یابند (توده ی عضلانی و عملکرد مؤثر کلیه) بنابراین سطح کراتینین خون با افزایش سن تغییر چندانی نمی کند.
سؤال : نسبت BUN/Creatinine چیست ؟
در مواردی امکان دارد پزشک به نسبت BUN به کراتینین فرد توجه کند. نسبت BUN/Cr معمولاً بین ۱۰:۱ و ۲۰:۱ می باشد. افزایش این نسبت می تواند به دلیل شرایطی باشد که خونرسانی به کلیه ها را کاهش داده است مانند نارسایی احتقانی قلب (congestive heart failure) و کم آبی بدن (dehydration). همچنین می تواند با افزایش پروتئین در اثر خونریزی گوارشی (gastrointestinal bleeding) و یا افزایش پروتئین در رژیم غذایی، دیده شود. این نسبت در بیماری های کبدی (با توجه به کاهش تولید اوره) و همچنین در سوء تغذیه می تواند کاهش یابد.